UPOTUDAK online Uluslararası Politik Tutsaklarla Dayanışma Komitesi
HABER MERKEZİ|16.09.2023|“Bundan tam 50 yıl önce, 11 Eylül 1973’te Şili’de gerçekleşen askeri darbeden 5 gün sonra, 16 Eylül 1973’te katledilen Şilili devrimci müzisyen, öğretmen, tiyatro yönetmeni ve şair Victor Jara (Victor Lidia Jara Martinez) 41 yaşındaydı.
Şilili komünist şarkıcı Víctor Jara Victor Jara, sosyalist mücadelede en önde aktif yer aldı.
Victor Jara dönemin diğer şarkıcılarıyla birlikte Salvador Allende ile sol ve demokrat partilerin ve örgütlerin birleştiği bir hareket olan Unidad Popular (Halk Birliği) yararına birçok konser verdi. 4 Kasım 1970’te iktidara gelen Allende iktidarından rahatsız olan Amerika’nın, 11 Eylül 1973’te açıktan ve doğrudan desteklediği, faşist Augusta Pinochet’in gerçekleştirdiği askeri darbeyle Allende katledilerek iktidarı son bulmuştur.
Allende’nin sosyalizm ve iktidar anlayışı hakkında yetmişli yılların sonunda ve yoğun olarak özellikle de bizim için daha da aktüel hale gelmesi açısından, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi sonrası da çok tartıştık. Türkiye devrimci hareketi bu konuda da derin ayrılık içerisindeydi. “Sosyalist iktidar silahsız gelir mi?” konusunu tartışıyorduk.
Benim görüşüm bu konuda net, dünyada bir çok ülkede olduğu gibi, sosyalist devrim silahsız olmayacaktır ve kurulamayacak. Bu güne kadar ve günümüzde de geçerli bir durum olarak görüyorum bunu. Gelecekte de durum farklı olmayacak.
Sosyalist sanatçısı Victor Jara
41 yaşında öldürülen dönemin ünlü müzisyeni Jara, aynı zamanda tiyatro yönetmeni ve profesördü.
Jara 1973’teki ABD emperyalizminin tam desteğini alan General Augusto Pinochet tarafından askeri darbeyle devrilen sosyalist Salvador Allende’nin destekçilerindendi.
Jara müziğiyle Bruce Springsteen, The Clahs ve U2 gibi çok sayıda müzisyene ilham vermiş, ölümünün ardından adına pek çok şarkı yazılmıştı.
Binlerce devrimci, üniversiteden öğrencileri ve diğer akademisyenlerle birlikte, bugün kendi adını taşıyan Şili Stadyumu’nda öldürülmüştü.
Stadyumdan canlı çıkmayı başaranların anlattığına göre askerler Jara’nın ellerini ve parmaklarını kırdıktan sonra gitar çalmasını isteyerek kendisiyle dalga geçmiş, Jara da buna aynı zamanda Allende’nin seçim şarkısı olan Venceremos’u (Kazanacağız) söyleyerek yanıt vermişti.
Jara bundan kısa süre sonra öldürüldü.
Üç gün sonra bir mezarlıkta bulunan cesedinde 44 kurşun deliği tespit edildi.
Eşi Joan ve kızı Amanda, uzun yıllar süren kampanyaları sonucunda 2009 yılında Jara’nın mezarını açtırmış ve otopsi yapılmasını sağlamıştı.
50 yıl sonra gelen adalet
Şilili komünist şarkıcı Víctor Jara’nın ölümünden 50 yıl sonra Şili Yüksek Mahkemesi, şarkıcının kaçırılması ve öldürülmesinden sorumlu tutulan 7 eski askeri yetkiliye verilen cezaları onadı.
Şili Yüksek Mahkeme İkinci Dairesi, Pazartesi günü yaptığı oturumda Victor Jara’yı kaçırıp öldürmekle suçlanan sanıkların avukatlarının cezalara karşı yaptıkları “resmi ve maddi itirazları” oy birliğiyle reddetti.
Mahkeme kararıyla birlikte altı askeri personel hakkında adam kaçırma ve cinayet suçlarından verilen 25 yıllık hapis cezaları kesinleşmiş oldu. Bu ceza da onaylandı. Yaşları 73 ile 85 arasında değişen hükümlülerden biri, günü hapse girmemek için intihar etti.
Şili için bir halk kahramanı olan müzisyen-şair Victor Jara için, 50 yıl sonra da olsa nihayet adalet “tecelli” etti.
Geçtiğimiz günlerde, 50. yıla iki hafta kala gelen bu karar, tüm işkencecilere verilmesi gereken ve zaman aşımına kapsamı dışında tutulması gereken bir uygulama olarak örnekler içinde yer aldı.
Yine geçtiğimiz günlerde, 50. yıl dönümüne denk gelen bir zamanda önemli bir gelişme daha oldu; İspanya‘da sol koalisyon hükümeti, Şili’de 1973’te darbe ile iktidara gelen diktatör Augusto Pinochet‘ye 1975 yılında verilen “Büyük Askeri Liyakat Nişanı”nı geri aldı.
İnsanlık suçlarında zaman aşımına karşı çıkıp, daha dün “30 yıl geçtiği gerekçesiyle” zaman aşımına uğrayan 2 Temmuz Sivas katliamı gibi.
Ama biz, ne Sivas’ın, ne Roboski’nin ne de diğer 12 Eylül ve 15 Temmuz Darbeleri gibi tüm insanlık suçlarının zaman aşımına uğramasına izin vermeyecek, suçluların hepsini halkın adaleti önüne çıkarıp, yargılayacağız.
Şili için bir halk kahramanı olan müzisyen-şair Victor Jara için nihayet adalet “tecelli” etti. Ölümünden 50 yıl sonra kendisini öldüren darbeci askerler 15 yıl hüküm giydi. Bugün öldürüldüğü stadyuma adı verilmiş olan Victor Jara, bir ülkenin kanayan yarası, sızlayan vicdanıdır. Bu, tüm ülkelerde uygulanması gereken “adalettir”.
2016’da ABD’nin Florida eyaletindeki bir mahkeme de bir diğer eski asker olan Pedro Barrientos’u Jara’ya işkence etmek ve öldürmekten suçlu bulmuş, Jara ailesine 28 milyon dolar ödemesine hükmetmişti.
O dönem Pravda muhabiri olan Vladimir Çernisev, yaşananları şöyle anlatıyor: “Víctor Jara dudaklarında şarkıyla öldü. Onu yanından hiç ayırmadığı yoldaşı, gitarıyla birlikte stadyuma getirdiler. Ve şarkı söylemeye başladı. Öbür tutuklular, gardiyanların ateş açma tehdidine rağmen melodiye eşlik etmeye başladılar. Sonra bir subayın emri ile askerler Víctor’un ellerini kırdılar. Artık gitar çalmıyordu, ama zayıf bir sesle şarkı söylemeyi sürdürdü. Bir dipçikle kafasını parçaladılar ve diğer tutuklulara ibret olsun diye ellerini kesip tribünlerin önüne astılar”
1983’teki darbeden sonra ülkeyi 1990’a kadar yöneten diktatör Augusto Pinochet’nin döneminde 3 bin 200 kişinin devlet tarafından öldürüldüğü, 28 bin kişinin de işkenceden geçirildiği tahmin ediliyor.
Şili üzerine önemli araştırmalar yapan gazeteci-yazar arkadaşım Gürsel Köksal’ın İrfan Çangatin ile birlikte kaleme aldığı ve Avrupa Demokrat’da yer verdiğimiz yazıyı okumanızı öneriyorum. “Selam olsun Allende’ye | İrfan Çangatin – Gürsel Köksal” başlığıyla darbenin 50. yılında, 11 Eylül’de yayımlanan değerli yazıda, önemli değerlendirmeler, veriler ve yorumlar yer alıyor. “…silahlı mücadele olmadan sosyalizmin kurulamayacağını savunarak kendisini uyaranları haklı çıkardı.” sözüyle biten konu üzerine bu yazı, önemli bir “belge” olarak yer alacak.
(Veriler için kaynaklar: t24, BirGün, Evrensel, Avrupa Demokrat)
Victor Jara mücadelemizde yaşıyor
50 yıl önce 11 Eylül 1973’te Şili’de gerçekleşen askeri darbeden 5 gün sonra katledilen Şilili sanatçı Víctor Lidio Jara Martínez daha eylemlerde de yaşamaya devam ediyor. Dünyanın birçok ülkesindeki devrimciler gibi, biz de Türkiye’de kavgamızda, Victor Jara’yı ve dillendirdiği Venceremos’u marş olarak sürekli söyledik. Kavga esnasında öğrendiğimiz ilk marşlardandı.
Evet, mücadeleye başladığım, gençlik yıllarımda da dilimizden düşürmediğimiz kavganın şarkısıdır Venceremos.
Gözaltında işkence esnasında da susturulamayan sanatçı, dünya halklarının mücadelesinde yaşamaya devam ediyor.
Polisler ve askerler tarafından ağır işkenceyle de susturulamayan sanatçı, dünya halklarının mücadelesinde yaşıyor. Askeri dikratörlüğün işkencecileri tarafından katledilen Jara, o anda bile halkın türküsünü söylemeye devam etti.
Ülkesindeki eylemlerde de en ön saflarda fotoğrafları eksik olmayan, direnişlerin sembol ismi sanatçı Victor Jara sadece Şili halkının değil, dünya halklarının mücadelesinde yaşamaya devam ediyor. Askeri Diktatörlük tarafından 50 yıl önce katledilen Jara’nın özgürlük şarkıları hala kavgamızda, dillerimizde, direnişlerimizde…
Evet, halkın sanatçısı Victor Jara’nın parmaklarını kırdılar susturamadılar.
Ellerini kestiler, susturamadılar.
Kafası ezdiler, susturamadılar.
Kurşuna dizip, vücuduna 43 kurşun sıktılar, susturmadılar.
Victor Jara hala “Venceremos” (Biz kazanacağız) diyordu.
O günden sonra tüm dünyada halklar, devrimciler, sosyalistler Venceremos’u söylemeye devam ediyor.
O andan itibaren günümüze kadar bu şarkı, dilden dile çevrilerek, tüm dünyada ezilen halkların ortak şarkısı halini aldı.
Victor Jara’nın anısına şarkının sözlerini aşağıda veriyor, halkın devrimci sanatçısını ve O’nun şahsında tüm Şilili devrimcileri bir kez daha saygıyla anıyorum.
Venceremos
Fırtına yırtıyor sessizliği
Ufuktan bir güneş doğuyor
Gecekondulardan geliyor halk
Tüm Şili şarkılar söylüyor
Venceremos Venceremos kıralım zincirlerimizi
Venceremos Venceremos!
Zulme ve yoksulluğa paydos
Şili’de halk bugün savaşıyor
Cesaret ve aklın gücüyle
Kahrolsun halkın katili cunta
Yaşasın United Popula!
Venceremos Venceremos kıralım zincirlerimizi
Venceremos Venceremos!
Zulme ve yoksulluğa paydos
Geçmişe ağlamak fayda vermez
Gelecek mutlak sosyalizm
Yarını bugünden kuracağız
O senin tarihin olacak
Venceremos Venceremos kıralım zincirlerimizi
Venceremos Venceremos!
Zulme ve yoksulluğa paydos“
Hüseyin Şenol – 15.09.2023
Kaynak: Avrupa
